اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی وضعیتی است که به علت انسداد یا التهاب در مجاری صفراوی رخ می‌دهد و باعث انباشت صفرا در کبد می‌شود. این مشکل می‌تواند منجر به آسیب به سلول‌های کبدی شده و عملکرد کلی کبد را تحت تاثیر قرار دهد. این حالت خصوصا زمانی که انسداد ناشی از سنگ‌های صفراوی یا تومور باشد، می‌تواند در افراد بزرگسال میان‌سال شایع‌تر باشد. در صورت عدم درمان، اتساع مجاری صفراوی کبدی می‌تواند عوارض جدی‌تری ایجاد کند و احتمال نارسایی کبدی را افزایش دهد.
و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به کبد برای بیماران بسیار اهمیت دارد. علائم مرتبط با این عارضه ممکن است شامل درد در قسمت راست بالای شکم، زردی پوست و افزایش وزن باشد. تشخیص سریع از طریق آزمایش‌های تصویربرداری و بررسی‌های پزشکی دقیق می‌تواند به کاهش خطرات احتمالی کمک کند.
علائم اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی
اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی یکی از مشکلات جدی در سیستم صفراوی است که به دلیل انسداد یا التهاب در مجاری صفراوی رخ می‌دهد. این وضعیت باعث بازگشت صفرا به کبد می‌شود و می‌تواند علائم مختلفی را به وجود آورد. شناسایی این علائم می‌تواند به تشخیص به موقع و درمان مناسب کمک کند و از بروز عوارض جدی جلوگیری نماید.
درد در قسمت فوقانی شکم
درد در قسمت فوقانی شکم یکی از علائم بارز اتساع مجاری صفراوی کبدی است. این درد معمولا در ناحیه سمت راست بالای شکم حس می‌شود و ممکن است به صورت مداوم یا متناوب باشد. فشار ناشی از انباشت صفرا در مجاری کبدی و التهاب می‌تواند باعث ایجاد این درد شود. در برخی موارد، این درد با مصرف غذاهای چرب یا پرکالری تشدید می‌شود. همچنین، شدت این درد می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و نشانه‌ای از وجود مشکلات جدی‌تر در سیستم صفراوی باشد.
زردی پوست و چشم‌ها
زردی پوست و چشم‌ها یکی دیگر از نشانه‌های شایع اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی است. این تغییر رنگ به دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین در خون رخ می‌دهد و می‌تواند به طور ناگهانی یا تدریجی ظاهر شود. تجمع بیلی‌روبین ناشی از عدم خروج مناسب صفرا از کبد باعث می‌شود تا رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها به زردی متمایل شود. زردی می‌تواند همراه با سایر علائم مانند خستگی و ضعف عمومی باشد و در صورت عدم درمان به مشکلات جدی‌تری منجر شود.
تب بالا همراه با احساس لرز
تب بالا و احساس لرز می‌تواند نشانه‌ای از وجود عفونت در مجاری صفراوی باشد. زمانی که اتساع مجاری صفراوی باعث تجمع صفرا می‌شود، احتمال عفونت افزایش می‌یابد و بدن به‌صورت طبیعی با افزایش دمای بدن واکنش نشان می‌دهد. این علامت معمولا با علائم دیگری مانند درد شکمی و خستگی همراه است و نیاز به درمان فوری دارد. در صورتی که تب ادامه‌دار باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
خارش
خارش یکی از علائم آزاردهنده و گاهی اوقات نگران‌کننده اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی است. این حالت به دلیل تجمع مواد زائد صفراوی در خون به وجود می‌آید و می‌تواند در هر بخشی از بدن حس شود. بیماران ممکن است به طور مکرر در تلاش برای تسکین این خارش باشند اما اغلب درمان‌های موضعی کمکی نمی‌کند. این علامت می‌تواند یک نشانه هشداردهنده مشکلات جدی در سیستم صفراوی باشد و نیاز به ارزیابی پزشکی دارد.
مدفوع قهوه‌ای متمایل به زرد یا خاکستری روشن
تغییر رنگ مدفوع به قهوه‌ای متمایل به زرد یا خاکستری روشن نشان‌دهنده عدم حضور صفرا در دستگاه گوارش است. این تغییر رنگ به دلیل عدم خروج صفرا به روده کوچک رخ می‌دهد و معمولا نشانه‌ای از اختلال در مجاری صفراوی است. رنگ طبیعی مدفوع به دلیل وجود بیلی‌روبین در صفرا تغییر می‌کند و عدم وجود آن باعث تغییر رنگ می‌شود. این علامت می‌تواند همراه با سایر علائم گوارشی باشد.
علل اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی
اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که به انسداد یا التهاب در مجاری صفراوی منجر می‌شود. تشخیص به موقع این علل برای جلوگیری از عوارض جدی و درمان موثر ضروری است. در ادامه به بررسی علل مختلف اتساع مجاری صفراوی کبدی می‌پردازیم.
سنگ‌های صفراوی
سنگ‌های صفراوی یکی از شایع‌ترین علل اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی هستند. این سنگ‌ها معمولا در کیسه صفرا تشکیل می‌شوند و می‌توانند به مجرای صفراوی انتقال یابند و آن را مسدود کنند. انسداد ناشی از سنگ‌های صفراوی باعث بروز دردهای مکرر در ناحیه فوقانی شکم، تب، لرز و زردی پوست و چشم‌ها می‌شود. در موارد شدید، انسداد می‌تواند به التهاب لوزالمعده نیز منجر شود که وضعیت خطرناکی است و نیاز به مداخله پزشکی فوری دارد.
باریک شدگی مجرا
باریک شدگی یا تنگی مجرای صفراوی یک عارضه است که ممکن است پس از عمل جراحی کیسه صفرا یا مجرای صفراوی ایجاد شود. این تنگی می‌تواند به طور ناگهانی یا سال‌ها پس از جراحی بروز کند. انسداد ناشی از سنگ‌های صفراوی نیز می‌تواند به تنگی مجرا منجر شود. در این موارد، پزشکان معمولا از روش اندوسکوپی ERCP استفاده می‌کنند تا ناحیه باریک شده را باز کنند و با استفاده از یک استنت، عبور صفرا را تسهیل کنند.
به گفته سایت pmc.ncbi در خصوص اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی:
« این مرور کوتاه به وضوح مفهوم و سه ویژگی اتساع ثانویه مجرای صفراوی داخل و خارج کبدی را تعریف می کند که به ندرت در مقالات گزارش شده است. همچنین مروری عینی و جامع از بسیاری از علل اتساع ثانویه مجرای صفراوی داخل و خارج کبدی با طبقه بندی آنها از دیدگاه های مختلف ارائه می دهد.»
خونریزی مجرای صفراوی
خونریزی مجرای صفراوی، که حالتی نادر است، می‌تواند به دلیل لخته شدن خون در مجرای صفراوی به وجود آید و از علل اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی است. این وضعیت ممکن است به دنبال آسیب به کبد یا مجرای صفراوی در حین جراحی رخ دهد.
کلانژیت اسکلروزان اولیه
کلانژیت اسکلروزان اولیه یک اختلال مزمن است که در آن دیواره‌های مجاری صفراوی سفت و ضخیم می‌شوند. این وضعیت می‌تواند به طور نسبی مجرا را مسدود کند و باعث تشکیل سنگ در مجرای صفراوی شود. این بیماری معمولا به‌صورت تدریجی پیشرفت می‌کند و می‌تواند عوارض جدی برای کبد به دنبال داشته باشد.
سرطان مجرای صفراوی
وجود تومورهای سرطانی؛ به عنوان یکی از اصلی‌ترین علل اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی، در مجرای صفراوی می‌تواند به انسداد این مجرا منجر شود. سرطان مجرای صفراوی علائمی مانند زردی، کاهش وزن، کم رنگ شدن مدفوع و درد شکم را به همراه دارد. در صورت تشخیص به‌موقع، شانس بهبودی افزایش می‌یابد.
سایر اختلالات
گاهی اوقات، مجرای صفراوی به دلیل فشارهای خارجی مانند تومورها یا بیماری‌های دیگر مانند التهاب لوزالمعده یا لنفوم مسدود می‌شود. این فشار می‌تواند به انسداد نسبی یا کامل مجرا منجر شود و نیاز به درمان زمینه‌ای دارد. شناسایی این اختلالات و درمان آنها می‌تواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند و از عوارض احتمالی جلوگیری نماید.
جمع بندی
اتساع مجاری صفراوی داخل کبدی به حالتی اطلاق می‌شود که در آن مجاری صفراوی به دلیل انسداد یا التهاب دچار افزایش فشار و گشاد شدن می‌شوند. این وضعیت معمولا ناشی از عوامل مختلفی از جمله سنگ‌های صفراوی، باریک شدگی مجرا، خونریزی، کلانژیت اسکلروزان اولیه و حتی تومورهای سرطانی است. علائم این عارضه می‌تواند شامل درد در ناحیه فوقانی شکم، زردی پوست و چشم‌ها، تب و تغییرات در رنگ ادرار و مدفوع باشد. شما می‌توانید سایر مقالات حوزه سلامت و آشنایی با بیماری‌ها را در سایت مرکز پرستاری سلامت اول بررسی کنید.